Ήταν περίπου 9 χρονών το βαφτιστήρι μου και καθότι έξυπνο παιδί, αμέσως μου έδωσε να καταλάβω ότι το έκανε συνειδητά.
“Α, δεν γίνεται αυτό γιατί έχω δικαίωμα να….”
Δεν έχει σημασία τι βλακεία κόλλησε μετά σε αυτό που είπε, ούτε που το θυμάμαι. Γιατί κι οι δυο ξέραμε ότι αυτό που του έμαθαν στο σχολείο στο μάθημα Αγωγής του Πολίτη ήταν μπαρούφα. Η γλώσσα των δικαιωμάτων όταν χρησιμοποιείται επιλεκτικά και χωρίς σύνδεση με άλλα πράγματα, πολλά άλλα πράγματα, χάνει το νόημά της. H ισότητα δεν είναι ιερή από μόνη της. Αν στη Ζιμπάμπουε τους μισούς τους πουλάνε σκλάβους δεν είναι αυταπόδεικτα καλό να σκλαβώσουν και τους άλλους μισούς. Το δικαίωμα στη διαφορετικότητα είναι σχεδόν άχρηστο ως όχημα συζήτησης φιλοσοφικά καθότι είμαστε όλοι διαφορετικοί έτσι κι αλλιώς. Δεν είμαστε ίδιοι και αυτό είναι καλό. Ένα κι ένα κάνουν δυο στα μαθηματικά μόνο. Το χειρότερο είναι ότι πάνε να ταιριάξουν ισότητα και διαφορετικότητα. Δε γίνεται. Ή τουλάχιστον δε γίνεται χωρίς να κάνουμε σοβαρή και σε βάθος συζήτηση για εκείνες τις ενοχλητικές μικρολεπτομέρειες. Ξέρεις, αυτές που μας κάνουν ανθρώπους.
Παρόμοια η καραμέλα πολλών παιδιών (κυρίως) ότι “αυτό δεν είναι δίκαιο”. Όπου δίκαιο μπορεί να εννοούν “ίσο”, ή “παρόμοιο” ή “δικαίωμα στη διαφορετικότητα” ή τόσα πολλά πράγματα ώστε και αυτό να έχει χάσει το νόημά του σε μια κοινωνία διασπασμένη όσο η δικιά μας. Κάνουμε το λάθος να νομίζουμε ότι η πρόοδος στην τεχνολογία και άλλους τομείς αυταπόδεικτα μας κάνει πιο προηγμένους ηθικά από προηγούμενες γενιές. Επειδή δηλαδή μεγάλωσες σε μια κοινωνία που μπορούν να παντρεύονται μεταξύ τους άντρες, ε, σίγουρα είμαστε καλύτερα από ότι παλιότερα. Χωρίς να σκεφτείς τους αρχαίους μας πρόγονους που το είχαν προχωρήσει το πράγμα και θεωρούσαν ακόμα και την παιδεραστία αποδεκτό και όμορφο πράγμα. Ήταν πιο μπροστά ή πιο πίσω από εμάς;
Το μόνο που κάνουμε πιο γρήγορα εμείς τώρα είναι να πετάμε όρους για ιδέες. “Φασισμός” πλέον καλύπτει οτιδήποτε από τον τρόπο που μας έβαλε τεστ η κυρία απροειδοποίητα, ως την αστυνομική βία. (Ποτέ αυτό που πραγματικά σημαίνει η λέξη και αγνοώντας την ιστορία της.) “Κομμουνισμός” οτιδήποτε μαζικό όπου δεν ελέγχουμε πλήρως την περιουσία μας, ανάλογα με τα γούστα και το ακροατήριο. “Αναρχία” σχεδόν επίθετο πια, ενώ τόσοι έχουν κάτσει πολύ σοβαρά να φιλοσοφήσουν το θέμα και έχουν γραφτεί σοβαρότατα βιβλία για την ιδέα, αν όχι την πράξη. Όσο πιο πιασάρικη η λέξη, τόσο πιο ανόητη γενίκευση καταντάει όταν μαντρώνουμε πολλά πράγματα σε αυτήν. Αποκτά δύναμη η οποία έλκει τους πνευματικά αδύναμους.
Μεγάλο αποκούμπι όσων δεν ξέρουν να σκέφτονται ή τεμπελιάζουν να αναλύσουν είναι και τα συναισθήματα. “Νιώθω ότι αυτό που λες…” Χειρόφρενο παρακαλώ, σταματήστε να κατέβω. Σε μια τάξη, σε δημόσιο διάλογο, κάνουμε λογική συζήτηση. Οποιοδήποτε συναίσθημα χρήζει κι αυτό μελέτης. Λογικής. Γιατί νιώθεις έτσι; Αλλά δεν σου δίνει μαγικούς πόντους ούτε τρόπο να ξεπεράσεις ένα λογικό εμπόδιο. Μήπως θέλεις να κάνουμε διάλειμμα να ξεκουραστείς και να επανέλθουμε όταν θα μπορείς να σκέφτεσαι πιο καθαρά; Υπάρχει μεγάλη ανάγκη να εκφράζουμε συναισθήματα και να τα επικοινωνούμε. Αλλά στους κοντινούς μας ανθρώπους πιο πολύ, λιγότερο, διαφορετικά και με κοινωνικούς κανόνες όταν το κάνουμε δημοσίως.
Έχει γίνει μεγάλη ζημιά, ειδικά στα νέα παιδιά. Τα έχουμε στερήσει από ένα σταθερό πλαίσιο σκέψης. Αφήσαμε την σήψη της κοινωνίας, την χαλαρότητα στους δεσμούς και τους θεσμούς να τους δώσει πολυεργαλεία που φαίνονται παντοδύναμα αλλά είναι άχρηστα. Αλλάζει γοργά ο πλανήτης, δεν είναι δικαιολογία αυτό. Απλά απόδειξη ότι θα πρέπει τώρα να δουλέψουμε δυο φορές πιο σκληρά.