Kiss My GRass When the going gets tough, the sheep goes beeehh…!
“Όλα…θέλω να τα ξέρω όλα, όχι επειδή είμαι κουτσομπόλα. Δεν το κάνω από κακό. Θέλω να ’χω υλικό. Κι ας μου τρώει η περιέργεια τη σόλα”, τραγουδούσε η Άννα Παναγιωτοπούλου στο “Έκτο Πάτωμα”. Τι είναι όμως το κουτσομπολιό; Στο λεξικό που ξεφυλίσσαμε ιντερνετικά ως κουτσομπολιό ορίζεται η αργόσχολησυζήτηση ή σχολιασμός (κακόβουλος ή και καλόβουλος) πράξεων και ενεργειών άλλων ανθρώπων (συνήθως απόντων), δημοκρισία ή η διάδοση(ανυπόστατων και συνήθως κακόβουλων) φημών. Το κουτσομπολιό ή πιο εκλεπτυσμένα το κοινωνικό σχόλιο, είναι μία ανάγκη μας; Μήπως είναι εκδήλωση ενδιαφέροντος ή απλά κακία; Κουτσομπολεύοντας ενισχύουμε τη δύναμή μας ή απλά δείχνουμε την κατωτερότητά μας; Ας το δούμε λίγο προσεκτικότερα…
Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία χωρίς κουτσομπολιό. Ο σχολιασμός των άλλων και της ζωής τους αποτελεί την αρχαιότερη μορφή μαζικής ενημέρωσης και είναι φαινόμενο διαχρονικό, καθολικό και ανεξάρτητο από φύλο. Υπήρξε ο άτυπος τρόπος της κοινωνίας να εσωτερικεύει τις ολοένα και πιο πολύπλοκες σχέσεις των ανθρώπων, να προβάλλει πρότυπα και να υπαγορεύει τρόπους συμπεριφοράς. Το κουτσομπολιό εκφράζει την ανάγκη για κοινωνική επαφή και ένταξη στην ομάδα στην οποία ζούμε. Χάρη σ’ αυτό αναπτύσσουμε διαφόρων ειδών σχέσεις, εξομαλύνουμε συγκρούσεις, καλλιεργούμε κοινωνικές δεξιότητες, γνωρίζουμε τις αξίες που ενστερνίζεται η πλειονότητα ενός συνόλου. Μπορεί, λοιπόν, τα λόγια πίσω από την πλάτη να θεωρούνται κάτι κακό, ωστόσο είναι και η «κόλλα» που διατηρεί την κοινωνική συνοχή. Ιδιαίτερα έντονα στις μικρότερες κοινωνίες, το κουτσομπολιό ορίζει τα πλαίσια της αποδεκτής συμπεριφοράς. Όλοι έχουμε στο νου εικόνες από τις γυναίκες του χωριού που μαζεύονται και σχολιάζουν ακόμα και τον αέρα που φυσάει…
Τα κοινωνικά σχόλια επηρεάζουν τον τρόπο που λαμβάνουμε αποφάσεις, τη στάση μας απέναντι σε άτομα, τα κριτήρια με τα οποία κρίνουμε και αξιολογούμε ανθρώπους. Αν τα κουτσομπολιά είναι έντονα η συμπεριφορά και η κρίση μας για κάποιον επηρεάζονται όχι από τις πράξεις του, αλλά από τις προσδοκίες μας γι’ αυτόν, που έχουν δημιουργηθεί από τη θετική ή αρνητική φήμη που τον συνοδεύει. Από την άλλη, ο σχολιασμός των άλλων καλύπτει και την ασυνείδητη ανάγκη μας για αυτοαξιολόγηση μέσα από τη σύγκριση με τους άλλους. Το να γνωρίζουμε λεπτομέρειες για την προσωπική ζωή τους μας βοηθάει να «βαθμολογήσουμε» τον ίδιο μας τον εαυτό.
Ο χώρος εργασίας αποτελεί εύκρατο κλίμα για την άνθιση του κουτσομπολιού. Έρευνες υποστηρίζουν πως το κουτσομπολιό εν ώρα εργασίας εκφράζει την ανάγκη των υπαλλήλων για επαφή και εκτόνωση. Προβλήματα εμφανίζονται, ωστόσο, όταν τα σχόλια γίνονται κακόβουλα και στοχεύουν στην εκδίκηση. Μάλιστα, όσο πιο ανταγωνιστικό είναι το εργασιακό περιβάλλον, τόσο πιο κακόβουλα είναι τα σχόλια, που χρησιμοποιούνται για την επίλυση επαγγελματικών διαφορών. Το αρνητικό κουτσομπολιό βοηθά να προβλέψουμε ποιος θα μπορούσε να συνιστά απειλή για εμάς τους ίδιους, το κοινωνικό σύνολο και τη γενικά αποδεκτή συμπεριφορά.
Το κουτσομπολιό φαίνεται να έχει ορισμένα οφέλη, όπως η αποτροπή της κακής συμπεριφοράς και η αποφυγή της εκμετάλλευσης των άλλων, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Journal of Personality and Social Psychology». Επιπλέον, μειώνει το στρες, καθώς, όπως έδειξαν τα πειράματα, οι συμμετέχοντες εμφάνιζαν ταχυκαρδία όταν έβλεπαν κάποιον να συμπεριφέρεται άσχημα, ενώ ένιωθαν καλύτερα όταν μπορούσαν να πουν τι είχαν δει. Μάλιστα, σύμφωνα με τους ερευνητές, «το κουτσομπολιό είναι κακό, αλλά τείνουμε να παραβλέπουμε τη θετική του λειτουργία. Σε πολλές περιπτώσεις, αφετηρία του είναι το ενδιαφέρον για τους άλλους».
Ακόμα και το κουτσομπολιό θέλει τρόπο. Είναι σημαντικό να θέτουμε όρια και να συνειδητοποιούμε για ποιο λόγο σχολιάζουμε τους άλλους. Η υπερβολή υποδηλώνει μάλλον πρόβλημα δικό μας και όχι του ατόμου που έχει γίνει στόχος των σχολίων μας. Η απώλεια του μέτρου δείχνει ότι εμείς στερούμαστε την ηρεμία, την αντοχή ή την ψυχική ισορροπία προκειμένου να εστιάσουμε στον εαυτό μας ή ότι η δική μας ζωή μας φαίνεται βαρετή και αποκτά ενδιαφέρον μέσα από τη ζωή των άλλων. Επίσης, το ασταμάτητο κουτσομπολιό φανερώνει απογοήτευση, συσσωρευμένο θυμό και ζήλια προς τους ανθρώπους που μπορεί να τα έχουν καταφέρει καλύτερα. Πάντως, και στην περίπτωση αυτή, πρόκειται για προβολή των δυσάρεστων πλευρών και συναισθημάτων μας στους άλλους, ώστε εκείνοι να φαίνονται λάθος και κακοί. Το κουτσομπολιό αποτελεί για πολλούς τρόπο αξιολόγησης του εαυτού τους, της θέσης τους σε μια ομάδα, της επιρροής που μπορούν να ασκήσουν στους γύρω τους. Η αξία τους «προσδιορίζεται» με βάση τα σχόλια που κάνουν για τους άλλους και χωρίς αυτό νιώθουν αδύναμοι. Μεγάλο τμήμα της αυτοεκτίμησής εξελίσσεται παράλληλα με τον σχολιασμό των άλλων, γι’ αυτό το κοινωνικό σχόλιο μπορεί να καταστρέψει όσους βασίζουν την αυτοεκτίμησή τους στον δημόσιο εαυτό.
Σε μια εποχή που η διάδοση ενός κοτσομπολιού δε γίνεται απο στόμα σε στόμα, γιατί το χαλασμένο τηλέφωνο δεν αποδίδει πια, αλλά βάζοντας φωτιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου η πληκτρολόγηση στο chat αγγίζει ή και σπαει το ρεκόρ δακτυλογράφησης στο λεπτό, το κουτσομπολιό ζει τις μεγάλες του δόξες. Κι αντί να ξεροσταλιάζεις παραδοσιακά πίσω από κουρτίνες και παράθυρα ή για να ακούσεις ποιος ήρθε τελευταίος στην πολυκατοικία απόψε ή γιατί τσακώθηκε η κυρία του 4ου με τον 3ο σύντροφο που αλλάζει αυτό το μήνα, κάνοντας το spiderman στο φωταγωγό για να ακούσεις και την τελευταία λεπτομέρεια της συνομιλίας τους, απλά τσεκάρεις τα φεισμπούκια και τα ινσταγκράμια τους, από την άνεση της πολυθρόνας σου. Θα μου πεις το παραδοσιακό κουτσομπολιό είχε άλλη χάρη…αλλά τι να κάνουμε, ένεκα ο εκσυγχρονισμός! Αν νομίζεις, όμως πως τα κοινωνικά δίκτυα σου προσφέρουν ένα είδος καμουφλάζ, γιατί η πληροφορία που αναζητάς έρχεται έτοιμη στο πιάτο, ένα θα σου πω: ο κουτσομπόλης κι ο ερωτευμένος, όπως ο έρωτας κι ο βήχας δεν κρύβονται…
Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, όλοι έχουμε υπάρξει κρίκοι της αλυσίδας ενός κουτσομπολιού, άλλοι πιο ενεργητικά κι άλλοι πιο παθητικά. Και το κουτσομπολιό, όσο γίνεται στα όρια της διασκέδασης και του χαλαρού δεν βλάπτει κανέναν, ούτε τους κουτσομπόληδες ούτε τον κουτσομποληθέντα – αν διαβάζει ο Μπαμπινιώτης θα τραβάει τα μαλλιά του…- Το πρόβλημα αρχίζει όταν το κουτσομπολιό γίνεται τρόπος ζωής, συνήθεια καθημερινή, η αδιακρισία γίνεται το αγαπημένο σου χαρακτηριστικό και πέφτεις σε μαύρη κατάθλιψη αν δεν καταφέρεις να μάθεις τα νέα του διπλανού.
Προσωπικά, πιστεύω πως δεν υπάρχει τίποτα πιο ενδιαφέρον από τη δική σου ζωή για σενα και για κανέναν άλλον. Αν επιδιώκεις να μαθαίνεις για τη ζωή των άλλων, αυτό είναι δείγμα, ότι χρειάζεται να ζητήσεις βοήθεια για να επαναπροσδιορίσεις τη δική σου ζωή, που εν τέλει αν της δώσεις την προσοχή που της αξίζει θα είναι πιο συναρπαστική κι από την πιο συναρπαστική ζωή του άλλου… Για εσένα που καταδικάζεις και ταμπελοποιείς τους κουτσομπόληδες και τους κοιτάς με αποστροφή…σκέψου μήπως εσύ το κάνεις σε μεγαλύτερο βαθμό αλλά δεν έχεις τα κότσια να το παραδεχθείς στον εαυτό σου… Για εσένα που το Reuters ωχριά μπροστά στις δικές σου πληροφορίες, σου’χω νέα. Την ενέργεια που καταναλώνεις για να μαθαίνεις για τη ζωή των άλλων, χρησιμοποίησέ την για εσένα…καλύτερα θα είναι και ουσιαστικότερη ζωή θα έχεις. Αν όλοι οι κουτσομπόληδες ένωναν την ενέργεια που σπαταλούν, θα μπορούσαν να φωταγωγήσουν ολόκληρη πόλη για να μη σου πω νομό και φανώ υπερβολική. Και δε θα σπαζοκεφάλιαζαν κι οι ενεργειακοί επιστήμονες…
Τέλος, αν δεν μπορείς να αποφύγεις τον πρωταθλητή του κοινωνικού σχολίου, σου προτείνω δύο λύσεις:
α. Αν έχεις όρεξη να ασχοληθείς…γλεντησέ τον. Δώστου παραπληροφόρηση που το γυαλισμένο μάτι του θα αστράψει ακόμα περισσότερο. Είναι διασκεδαστικό και τον αποπροσανατολίζει.
β. Αν θέλεις να του κόψεις το βήχα… την ώρα που έρχεται περιχαρής να μοιραστεί μαζί σου τα καυτά νέα, ρώτησέ τον “γιατί μου το λες αυτό;” και ξενέρωσέ τον. Η ερώτηση αυτή θα τον φρενάρει και θα του δείξει ότι δε σε ενδιαφέρει η πληροφορία που θέλει να μοιραστεί μαζί σου.
Επειδή το κουτσομπολιό είναι μέρος της καθημερινότητάς μας (μη μείνουν και οι παπαράτσι χωρίς δουλειά έτσι ξαφνικά), χαλαρώστε απολαύστε και συμμετέχετε – αν το θέλετε- με μέτρο πάντα…Αν ξεφύγετε τα όρια, αναρωτηθείτε, ποια ανάγκη σας ή ποιο φόβο σας καλύπτετε πίσω από το κοιτσομπολιό. Κι είμαι σίγουρη ότι θα βρείτε την απάντηση.
